Terrorisme in Veiligheidsplannen: Een Noodzakelijke Evolutie in Evenementenveiligheid

Bron foto: Design Rctapilaha

In de dynamische wereld van evenementorganisatie is het aanvragen van een vergunning niet slechts een formaliteit, maar een essentiële stap in het garanderen van de veiligheid van alle betrokkenen. Deze verplichting geldt met name voor evenementen die een aanzienlijk aantal bezoekers trekken, waarbij de grens voor ‘aanzienlijk’ varieert afhankelijk van lokale regelgeving en de aard van het evenement.

In Nederland hanteren we doorgaans een driedelige categorisering van evenementen:

• A-evenementen: Dit zijn kleinschalige gebeurtenissen met maximaal 2000 bezoekers. Denk hierbij aan lokale markten, kleinere muziekoptredens of buurtfeesten.
• B-evenementen: Deze middelgrote evenementen trekken tussen de 2000 en 25.000 bezoekers. Voorbeelden hiervan zijn grotere muziekfestivals, sportevenementen of culturele manifestaties.
• C-evenementen: Grootschalige evenementen met meer dan 25.000 bezoekers vallen in deze categorie. Hiertoe behoren grote muziekfestivals, nationale vieringen of internationale sportwedstrijden.

Voor B- en C-evenementen is het indienen van een gedetailleerd veiligheidsplan als onderdeel van de vergunningsaanvraag een absolute vereiste. Dit plan dient als blauwdruk voor alle veiligheidsmaatregelen en procedures die tijdens het evenement van kracht zijn.

Het veiligheidsplan doorloopt een grondige beoordelingsprocedure waarbij verschillende instanties betrokken zijn. De gemeente, als primaire vergunningverlener, neemt hierin vaak het voortouw. Daarnaast spelen de politie en brandweer een cruciale rol in het beoordelen van respectievelijk de openbare orde en brandveiligheidsaspecten. In sommige gevallen, vooral bij evenementen waar gezondheidsrisico’s een factor kunnen zijn, wordt ook de GGD bij de beoordeling betrokken.

Deze multi-disciplinaire aanpak zorgt ervoor dat elk aspect van de veiligheid – van crowd control tot noodprocedures – grondig wordt geëvalueerd. Het doel is niet alleen om potentiële risico’s te identificeren, maar ook om te verzekeren dat er adequate maatregelen zijn getroffen om deze risico’s te mitigeren.

Het belang van deze procedure kan niet worden overschat. In een tijd waarin massabijeenkomsten steeds complexer worden en potentiële risico’s toenemen, vormt het veiligheidsplan de ruggengraat van verantwoorde evenementorganisatie. Het stelt organisatoren in staat om proactief te handelen en voorbereid te zijn op een breed scala aan scenario’s, van kleine incidenten tot grootschalige calamiteiten.

De Anatomie van een Effectief Veiligheidsplan

Het opstellen van een veiligheidsplan kan voor menig evenementorganisator een uitdagende onderneming zijn. Het vereist niet alleen een grondige kennis van het evenement zelf, maar ook inzicht in potentiële risico’s en de beste praktijken op het gebied van veiligheidsmanagement. Gelukkig hoeven organisatoren dit proces niet volledig op eigen houtje te doorlopen.

Er is een scala aan hulpbronnen beschikbaar om organisatoren te ondersteunen bij deze cruciale taak. Veel gemeentes en veiligheidsregio’s bieden op hun websites formats aan die als uitgangspunt kunnen dienen voor het veiligheidsplan. Deze formats variëren in complexiteit en detail:

• Sommige bieden een eenvoudige hoofdstukindeling, die als leidraad kan dienen voor de structuur van het plan.
• Andere gaan een stap verder en bieden voorbeelden en suggesties voor de invulling van elk hoofdstuk.
• Er zijn zelfs interactieve formats beschikbaar in de vorm van uitgebreide vragenlijsten, die organisatoren stap voor stap door het proces leiden.

Ondanks deze variatie in vorm, vertonen de meeste veiligheidsplannen een grote mate van overeenkomst in inhoud. Een typisch veiligheidsplan omvat de volgende kernonderdelen:

1. Evenementbeschrijving: Dit onderdeel biedt een gedetailleerd overzicht van het evenement. Het omvat niet alleen praktische informatie zoals datum, locatie en verwacht bezoekersaantal, maar schetst ook het karakter van het evenement, de doelgroep en eventuele bijzondere kenmerken die van invloed kunnen zijn op de veiligheid.
2. Organisatiestructuur: Hier wordt een duidelijk organogram gepresenteerd dat de hiërarchie en verantwoordelijkheden binnen de organisatie weergeeft. Het is cruciaal dat er duidelijkheid is over wie welke beslissingen neemt, vooral in noodsituaties.
3. Risico-inventarisatie: Dit is een van de meest kritieke onderdelen van het plan. Hier worden alle mogelijke risico’s geïdentificeerd en geanalyseerd. Voor elk geïdentificeerd risico worden vervolgens preventieve maatregelen en responsprocedures uitgewerkt.
4. Beveiliging: Dit hoofdstuk gaat in op het beveiligingsplan en -personeel. Het beschrijft niet alleen het aantal beveiligers en hun posities, maar ook hun taken, bevoegdheden en communicatielijnen.
5. Crowd management: Hier worden strategieën uiteengezet voor het beheersen van bezoekersstromen. Dit omvat zaken als toegangscontrole, looproutes, en procedures voor het geval evacuatie nodig is.
6. EHBO en medische voorzieningen: Dit onderdeel beschrijft de beschikbare medische hulp, van EHBO-posten tot procedures voor het inschakelen van professionele hulpdiensten.
7. Verkeer en vervoer: Hier worden plannen beschreven voor de aan- en afvoer van bezoekers, inclusief parkeerfaciliteiten, openbaar vervoer en verkeersmanagement.
8. Calamiteitenplan: Dit cruciale onderdeel beschrijft de procedures die in werking treden bij verschillende soorten noodsituaties, van brand tot ernstige ordeverstoringen.
9. Communicatieplan: Hier worden zowel interne als externe communicatiestrategieën uiteengezet. Dit omvat communicatie tussen medewerkers, met hulpdiensten, en met het publiek in geval van calamiteiten.

Om de lezers van dit artikel praktisch te ondersteunen, heb ik enkele voorbeelden van veiligheidsplannen in dit artikel opgenomen, die kunnen worden gedownload. Deze voorbeelden illustreren niet alleen de standaard onderwerpen die in een veiligheidsplan worden opgenomen, maar laten ook zien hoe het format kan variëren tussen verschillende gemeenten en veiligheidsregio’s.

Het is belangrijk te benadrukken dat een veiligheidsplan geen statisch document is. Het moet regelmatig worden geëvalueerd en bijgewerkt om relevant te blijven en in te spelen op nieuwe inzichten of veranderende omstandigheden. Een goed veiligheidsplan is de hoeksteen van een veilig en succesvol evenement.

Terrorisme – Het Ontbrekende Puzzelstuk in Veiligheidsplannen

In de wereld van evenementenveiligheid is er één cruciaal element dat vaak over het hoofd wordt gezien in standaard veiligheidsplannen: terrorisme. Terwijl we ons concentreren op crowd control, brandveiligheid en medische noodgevallen, lijkt de dreiging van terrorisme soms een blinde vlek te zijn in onze veiligheidsoverwegingen. Recente gebeurtenissen in Europa onderstrepen echter de noodzaak om deze dreiging serieus te nemen en te integreren in onze veiligheidsplanningen.

Laten we een blik werpen op enkele alarmerende incidenten uit het afgelopen jaar:

• In december 2023 schokte het nieuws Frankrijk toen de media meldden dat er vijf aanhoudingen waren verricht in verband met een geplande aanslag op een kerstmarkt in Nancy. Dit incident herinnerde velen aan de tragische aanslag op de kerstmarkt in Straatsburg in 2018.
• Het EK voetbal 2024 in Duitsland werd bijna het toneel van een catastrofe. Op 8 juni 2024 meldde de Duitse krant Bild dat de Duitse politie en inlichtingendiensten een geplande aanslag op het toernooi hadden weten te verijdelen. Dit nieuws zorgde voor een schokgolf door de voetbalwereld en benadrukte de kwetsbaarheid van grote sportevenementen.
• De herinnering aan de tragische gebeurtenissen tijdens de Gay Pride in Oslo in 2022 werd opnieuw actueel toen op 4 juli 2024 de dader werd veroordeeld tot 30 jaar gevangenisstraf. Dit vonnis onderstreepte de blijvende impact van terroristische daden op gemeenschappen en evenementen.
• De Olympische Spelen van 2024 in Parijs ontsnapten aan meerdere potentiële rampen. Op 5 juli 2024 kondigde de Franse minister van Binnenlandse Zaken aan dat er in de dagen voorafgaand aan de Spelen vijf aanhoudingen hadden plaatsgevonden in verband met geplande terroristische aanslagen. Later, op 11 september, meldde de Franse pers dat de veiligheidsdiensten tijdens de Spelen zeker drie aanslagen hadden weten te verijdelen.
• De muziekwereld werd opgeschrikt toen op 8 augustus 2024 drie concerten van Taylor Swift in Wenen, Oostenrijk, werden afgelast vanwege een concrete terreurdreiging. Dit incident toonde aan hoe terroristische dreigingen niet alleen een directe impact hebben op de veiligheid, maar ook op de culturele en economische aspecten van evenementen.
• Een schrijnend voorbeeld van hoe snel een feestelijke gelegenheid kan omslaan in een tragedie vond plaats op 23 augustus 2024. Tijdens een festival ter ere van het 650-jarig bestaan van de Duitse stad Solingen werden drie personen dodelijk neergestoken. Nog eens acht mensen raakten gewond, waarvan vijf ernstig. Dit incident onderstreepte de noodzaak van grondige veiligheidsmaatregelen, zelfs bij ogenschijnlijk onschuldige lokale vieringen.

Deze reeks gebeurtenissen, die zich allemaal binnen een tijdsbestek van minder dan een jaar afspeelden, vormt slechts het topje van de ijsberg. Ze vertegenwoordigen een fractie van de geplande of uitgevoerde aanslagen met een terroristisch motief in Europa. Wat deze incidenten gemeen hebben, naast hun terroristische aard, is hun directe verband met evenementen. Of het nu gaat om grootschalige internationale sportevenementen, culturele festivals of lokale vieringen; ze tonen allemaal de aantrekkingskracht van publieke bijeenkomsten als potentiële doelwitten voor terroristische activiteiten.

Het is begrijpelijk dat bij megaevenementen zoals de Olympische Spelen terrorisme een integraal onderdeel vormt van de veiligheidsplanning. Maar hoe zit het met de talloze kleinere en middelgrote evenementen die dagelijks in Nederland plaatsvinden? Worden de lessen die we kunnen trekken uit deze Europese voorbeelden voldoende geïntegreerd in onze lokale veiligheidsplannen?

Deze vraag brengt ons bij een cruciale overweging: is het niet tijd om terrorisme en gerelateerde dreigingen standaard op te nemen in de veiligheidsplannen die worden ingediend bij vergunningsaanvragen voor evenementen in Nederland? Het negeren van deze realiteit in onze veiligheidsplanning lijkt, in het licht van de huidige Europese situatie, een potentieel gevaarlijke omissie.

Het DTN: Nederland’s Barometer voor Terroristische Dreiging

Om de noodzaak van het integreren van terrorismepreventie in evenementenveiligheid te begrijpen, is het cruciaal om de huidige stand van zaken in Nederland te belichten. Momenteel bevindt ons land zich op niveau 4 van de 5-punts Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) schaal.

Het DTN is een essentieel instrument in het Nederlandse veiligheidslandschap. Opgesteld door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), biedt het een diepgaande analyse van de terroristische dreiging tegen Nederland. Dit rapport, dat periodiek wordt bijgewerkt, dient als leidraad voor beleidsmakers, veiligheidsdiensten en, in toenemende mate, voor organisatoren van publieke evenementen.

De vijf niveaus van het DTN zijn als volgt:

1. Minimaal: Er is geen sprake van een terroristische dreiging.
2. Beperkt: De kans op een aanslag is klein, maar niet uit te sluiten.
3. Aanzienlijk: Een aanslag is voorstelbaar.
4. Substantieel: De kans op een aanslag is reëel.
5. Kritiek: Er zijn concrete aanwijzingen dat er binnenkort sprake zal zijn of kan zijn geweest (of al) sprake geweest kan zijn geweest)van aanslagen of andere terroristische activiteiten.

Het feit dat Nederland zich momenteel op niveau 4 bevindt is zorgwekkend; dit niveau impliceert dat er concrete aanwijzingen zijn dat terroristische groeperingen zowel intentie als capaciteit hebben om aanslagen uit te voeren binnen onze landsgrenzen. Het betekent dat dreigingen niet langer hypothetisch zijn; ze vormen nu daadwerkelijk gevaar voor onze samenleving.

Deze situatie vereist verhoogde waakzaamheid vanuit alle betrokken partijen. Voor evenementorganisatoren betekent dit dat ze niet langer kunnen volstaan met traditionele veiligheidsmaatregelen; ze moeten proactief nadenken over hoe ze hun evenementen kunnen beschermen tegen potentiële terroristische dreigingen.

Het is belangrijk te benadrukken dat dit alles geen paniek moet zaaien maar juist bewustzijn creëren. Door realistisch naar dreigingen te kijken én adequaat daarop te reageren, kunnen we immers veiligheid rondom onze evenementen aanzienlijk vergroten.

De Noodzaak van Terrorisme als Standaardonderdeel in Veiligheidsplannen

De frequentie en ernst van terroristische dreigingen en aanslagen in Europa, gecombineerd met het huidige DTN-niveau in Nederland, maken één ding duidelijk: het is tijd om terrorisme als standaardonderdeel op te nemen in veiligheidsplannen voor evenementen. Het negeren hiervan is niet alleen onverantwoordelijk, maar kan ook ernstige gevolgen hebben voor zowel bezoekersveiligheid als reputatieorganisatoren.

Evenementen vormen bij uitstek kwetsbare doelwitten voor terroristische activiteiten. De grote aantallen mensen die samenkomen tijdens festivals, sportevenementen of culturele manifestaties creëren ideale omstandigheden waarin chaos ontstaat. Een enkele aanslag kan niet alleen leiden tot verlies levens , maar ook langdurige schade toebrengen aan gemeenschappen én betrokken organisaties. Daarom moeten organisatoren zich bewust zijn risico’s én passende maatregelen treffen.

Gezien DTN-niveau vier raad ik dan ook aan terrorismepreventie standaard te integreren binnen elk veiligheisplan. Mocht het dreigingsniveau dalen, dan kunnen gemeenten of veiligheidsregio’s bepalen of onderwerp terrorisme uit plan gehaald kan worden. Hierdoor blijft onderwerp dynamisch, waarbij men afhankelijk maakt v/d actuele situatie.

Het opnemen hiervan biedt bovendien voordelen qua veiligheid; daarnaast straalt dit vertrouwen uit naar bezoekers. Ook zal dit naar mogelijke personen met terroristisch motief uitstralen dat evenement rekening houdt met mogelijkheid aanslag. Hierdoor zou zelfs afschrikkende werking kunnen ontstaan; potentiële daders denken twee keer na voordat zij actie ondernemen.

Expertise op het Gebied van Terrorisme

Bij het integreren van terrorisme in het veiligheidsplan zullen gemeenten en veiligheidsregio’s nog moeten vaststellen wat er precies in moet komen te staan. Terrorisme en aanverwante onderwerpen hebben veel raakvlakken met de reeds opgenomen onderdelen van het veiligheidsplan. Neem bijvoorbeeld het onderwerp Verkeer en Vervoer: hier zou men kunnen opnemen dat er betonnen blokkades worden geplaatst; vanuit terrorismepreventie zou dit voorkomen dat een voertuig de menigte kan indringen.

Echter blijft specifieke kennis over terrorisme schaars. Net zoals externe expertise wordt ingeroepen voor verkeer, vervoer of EHBO, zal ook voor onderwerp terrorisme specialistische kennis nodig zijn.

Als Radicalisering Terrorisme Expert (RTE) bied ik evenementorganisatoren de mogelijkheid gebruik te maken mijn expertise, het integreren van anti-terrorismemaatregelen in hun plannen. Mijn rol omvat verschillende belangrijke diensten:

• Risico-analyse: Ik assisteer organisatoren bij het uitvoeren van gedetailleerde risicoanalyses, specifiek gericht op mogelijke terroristische dreigingen. Hierbij kijken we naar de aard van het evenement, de locatie, verwachte bezoekersaantallen en andere relevante factoren.
• Advies over preventieve maatregelen: Op basis van de risico-analyse adviseer ik over preventieve maatregelen om potentiële dreigingen te mitigeren, variërend van beveiligingsstrategieën tot communicatielijnen.
• Training: Ik verzorg trainingen voor personeel over het herkennen van verdachte situaties en adequaat reageren in geval van nood. Dit verhoogt de paraatheid en versterkt het gevoel van veiligheid onder medewerkers.
• Ontwikkeling responsprocedures: Duidelijke procedures zijn essentieel voor het handelen bij terroristische aanvallen of andere noodsituaties. Ik help bij het ontwikkelen en implementeren van deze protocollen.
• Coördinatie lokale autoriteiten: Effectieve samenwerking met lokale politie- en veiligheidsdiensten is essentieel voor een goede voorbereiding op mogelijke incidenten. Ik faciliteer het contact tussen organisatoren en relevante instanties.

Door gebruik te maken van deze expertise kunnen evenementorganisatoren hun plannen versterken en zich beter voorbereiden op de uitdagingen die gepaard gaan met moderne evenementenveiligheid. In een tijd waarin we steeds vaker geconfronteerd worden met complexe vraagstukken, is het essentieel proactief te blijven handelen om het welzijn van deelnemers aan evenementen te waarborgen.

Conclusie: Integratie van Terrorismepreventie in Evenementenplanning

Deze blog beoogt een cruciaal punt onder de aandacht te brengen: het ontbreken van terrorisme als onderwerp in het veiligheidsplan bij vergunningsaanvragen voor evenementen. Gezien het huidige DTN-niveau vier in Nederland lijkt het niet alleen wenselijk, maar zelfs noodzakelijk om dit als standaardonderdeel op te nemen. Hierbij doe ik een dringende oproep aan gemeentes en veiligheidsregio’s om hun beleid in deze richting aan te passen; een dergelijke verandering zal ongetwijfeld bijdragen aan een veiligere samenleving voor ons allen.

Als Radicalisering en Terrorisme Expert heb ik diverse mogelijkheden geschetst die ik kan bieden aan evenementorganisatoren om het thema terrorisme effectief te integreren in hun plannen. Het is echter belangrijk te benadrukken dat deze suggesties niet als absolute standaard moeten worden gezien; de uiteindelijke beslissing over de inhoud en aanpak ligt bij de gemeenten en regionale autoriteiten.

Door terrorisme als standaardonderdeel op te nemen in veiligheidsplannen kunnen we voldoen aan de huidige eisen en proactief bijdragen aan een robuustere structuur rondom de veiligheid van evenementen. Met de juiste kennis, middelen en samenwerking tussen alle betrokken partijen zorgen wij ervoor dat evenementen niet alleen onvergetelijke ervaringen blijven, maar ook veilige ontmoetingsplaatsen waar bezoekers met een gerust hart kunnen genieten.

Het is tijd om de realiteit van de huidige veiligheidssituatie onder ogen te zien en ons beleid daarop aan te passen. Alleen door gezamenlijk actie te ondernemen kunnen we de veiligheid van onze evenementen naar een hoger niveau tillen en daarmee de veiligheid van onze samenleving als geheel versterken..